Rozwód w polskim systemie prawnym może zostać przeprowadzony zarówno w sposób ugodowy, jak i w trybie spornym. Pierwszy z tych wariantów jest szybszy, mniej kosztowny i zdecydowanie mniej obciążający emocjonalnie. W takim przypadku małżonkowie wspólnie występują do sądu z wnioskiem o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie. Jeśli jednak brak jest porozumienia co do istotnych kwestii, takich jak opieka nad dziećmi, podział majątku czy alimenty, rozwód może przybrać formę długotrwałego postępowania sądowego.
Proces rozwodowy rozpoczyna się od złożenia pozwu o rozwód w odpowiednim sądzie okręgowym. W treści pozwu należy określić, czy strona wnioskuje o rozwód z orzekaniem o winie, czy bez takiego orzeczenia. Po złożeniu pozwu sąd wyznacza termin rozprawy. Istotnym elementem postępowania jest wykazanie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, obejmującego zerwanie więzi emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej pomiędzy małżonkami.
Przygotowanie dokumentów i kwestii formalnych
Przed złożeniem pozwu o rozwód warto zgromadzić komplet niezbędnych dokumentów. Do podstawowego zestawu należy odpis skrócony aktu małżeństwa oraz – jeżeli małżonkowie posiadają wspólne dzieci – odpisy skrócone aktów urodzenia dzieci. W przypadku rozwodu z orzekaniem o winie przydatne mogą być również dowody potwierdzające winę drugiej strony, np. korespondencja, zdjęcia lub zeznania świadków.
Oprócz dokumentów istotna jest także dbałość o kwestie formalne. Pozew o rozwód składa się w dwóch egzemplarzach – jeden trafia do sądu, drugi do drugiego małżonka. Do pozwu należy także dołączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej, która w 2024 roku wynosi 600 zł. Jeśli w pozwie zawarte są dodatkowe wnioski, np. dotyczące zabezpieczenia kontaktów z dziećmi czy alimentów na czas trwania procesu, konieczne może być uiszczenie dodatkowych opłat.
Aspekty finansowe rozwodu – na co zwrócić uwagę?
Rozwód niesie ze sobą wiele konsekwencji finansowych, które powinny być szczegółowo przeanalizowane przed rozpoczęciem procesu. Najważniejsze z nich to obowiązek alimentacyjny wobec dzieci lub – w wyjątkowych przypadkach – byłego małżonka, a także podział majątku wspólnego. W polskim systemie prawnym majątek nabyty w trakcie trwania małżeństwa wchodzi w skład wspólności majątkowej i podlega podziałowi, o ile nie zawarto rozdzielności majątkowej.
Podział majątku może nastąpić na drodze sądowej bądź ugodowej. Najczęściej jednak jest to kwestia sporna, zwłaszcza gdy obejmuje ona nieruchomości, przedsiębiorstwa lub inne wartościowe składniki majątku. Warto także pamiętać o konsekwencjach podatkowych, jakie mogą wynikać z podziału majątku – w szczególności, gdy obejmuje on nieruchomości lub udziały w spółkach.
Ustalenie opieki nad dziećmi i alimentów
Jednym z najistotniejszych elementów rozwodu, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci, jest ustalenie formy opieki nad nimi. Sąd rozstrzyga, z którym z rodziców dzieci będą miały miejsce zamieszkania, a także w jaki sposób będzie przebiegała realizacja kontaktów dziecka z drugim rodzicem. Istnieje również możliwość przyznania opieki naprzemiennej, jeżeli oboje rodzice są zgodni co do tej formy i zapewniają stabilne warunki bytowe oraz emocjonalne.
Kolejna istotna kwestia to obowiązek alimentacyjny. Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego rodzica. W praktyce oznacza to konieczność przedstawienia dowodów kosztów utrzymania dziecka oraz sytuacji majątkowej i zawodowej rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. Alimenty mogą być zabezpieczone także na czas trwania postępowania rozwodowego, poprzez złożenie odpowiedniego wniosku.
Wsparcie emocjonalne i psychologiczne w trakcie rozwodu
Rozwód to nie tylko procedura prawna, ale również znaczące wydarzenie życiowe, które może mieć silne oddziaływanie emocjonalne. Osoby przechodzące przez ten proces często doświadczają stresu, lęku, niepewności oraz poczucia straty. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że rozwód często wiąże się również z konfliktem, który jeszcze bardziej pogłębia napięcia psychiczne.
W takiej sytuacji warto korzystać ze wsparcia psychologów, mediatorów rodzinnych, a nawet grup wsparcia dla osób rozwodzących się. Mediacja może pomóc w osiągnięciu porozumienia w kwestiach spornych, takich jak opieka nad dziećmi czy podział majątku, bez konieczności prowadzenia długoletnich i kosztownych sporów sądowych. Profesjonalna pomoc psychologiczna może również ułatwić przepracowanie trudnych emocji i przyczynić się do odbudowy życia po zakończeniu relacji małżeńskiej.
Artykuł powstał przy współpracy z www.prawnik-katowice.pl.
